Suriye'de Güncel Durum

Suriye'de geçiş dönemi devlet başkanı Ahmed eş-Şara, 13 yıllık iç savaşın ardından ülkeyi birleştirmek için hükümetinin kontrolünü sağlamaya çalışıyor. 
Bu sırada, Suriye'de kendi çıkarlarını gözeten Türkiye ve ABD gibi ülkelerden gelen siyasi baskıyla da mücadele etmek zorunda. 

Suriye'nin Mevcut Durumu 
Aralık 2023'te Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) ve müttefikleri, Suriye'nin başkenti Şam'ı ele geçirerek eski Devlet Başkanı Beşar Esad'ı Rusya'ya kaçmaya zorladı. HTŞ lideri Ahmed eş-Şara geçiş dönemi devlet başkanı oldu. Ancak HTŞ henüz ülkenin tamamına hakim olmayı başaramadı. 
Washington merkezli düşünce kuruluşu Orta Doğu Enstitüsü'nden Dr. Paul Salem, "HTŞ, Suriye'nin batısında İdlib'den güneye Şam'a kadar uzanan bir toprak şeridini kontrol ediyor" diyor. "Ülkenin büyük bir bölümünde tam kontrolü sağlamış değil." 
Bu da Avrupa ve Ortadoğu'daki ülkelerin, işgal veya kontrol sağlanmayan bölgeleri paylaşmak istemesine yol açtı.

Suriye’deki Dış Aktörler  
Türkiye'nin Suriye'de tahmini 10.000 askeri bulunuyor ve bunlar çoğunlukla iki ülke arasındaki sınır bölgelerinde konuşlanmış durumda. Ayrıca ülkenin kuzeyindeki milislere silah, askeri ve siyasi destek sağlıyor. 
SMO’nun 70.000 ila 90.000 savaşçısı olduğu tahmin ediliyor. Bu ordu, Suriye’nin kuzeyinde Kürt gruplarıyla savaşıyor.  
ABD'nin Suriye'de yaklaşık 900 askeri bulunuyor. Ülkenin kuzeydoğusunu ve doğusunu kontrol eden Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri'ni (SDG) destekliyor. SDG'nin bazı kaynaklara göre 40.000 ila 60.000 savaşçısı olduğu tahmin ediliyor.  
Güney Suriye'de büyük Dürzi nüfusunun olduğu bölgeler ise Güney Cephesi ve Güney Operasyonları Odası gibi milisler tarafından kontrol ediliyor.

Türkiye’nin Suriye Politikası
Türkiye, İdlib'i yönettiği dönemde bölgeye elektrik ve telekomünikasyon gibi hizmetler sağlayarak HTŞ'ye destek verdi.  
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şara ile yaptığı görüşmede Türkiye'nin Suriye'ye yönelik politikasının "bu ülkenin toprak bütünlüğü ve birliğinin muhafazası" olduğunu vurguladı. Türkiye'nin Suriye’de iki ana amacı bulunuyor:  
1. Türkiye’deki üç milyon Suriyeli mültecinin geri dönmesi için Suriye’nin istikrarlı hale gelmesini sağlamak.  
2. Suriye’deki Kürt silahlı grupların sınırlarından uzaklaştırılması ve Kürt özerk bölgesinin engellenmesi.

ABD’nin Suriye Politikası  
ABD'nin öncelikli hedefi IŞİD’i bastırmak ve Kürt gruplarla iş birliği yaparak Suriye’deki istikrarı sağlamak. Ayrıca, IŞİD savaşçılarının tutulduğu hapishaneleri koruyan SDG’ye destek veriyor.  
ABD, Esad rejimine yönelik insan hakları ihlalleri nedeniyle Suriye'ye sert yaptırımlar uyguladı ve bunlar hala yürürlükte.  
Suriye’nin ABD’den en büyük beklentisi bu yaptırımların kaldırılması ve uluslararası yatırımların ülkeye çekilmesi. Ancak ABD’nin stratejik çıkarları nedeniyle bu beklentinin karşılanması zor görünüyor.

Körfez Ülkelerinin Tutumu
Şara'nın geçiş dönemi devlet başkanı olarak yaptığı ilk yurt dışı ziyareti Suudi Arabistan'a oldu.  
Dr. HA Hellyer, "Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Körfez ülkeleri, Şara ve HTŞ'ye cihatçı geçmişleri nedeniyle şüpheyle yaklaşıyor" diyor. Ancak, bu ülkeler Suriye'nin yeniden inşasını ve Arap dünyasına entegre olmasını istiyorlar.  
Türkiye, Suriye’nin yeniden inşasına yardım etmeyi teklif etti, ancak Körfez ülkelerinin maddi gücü daha fazla.  
Ortadoğu'daki bazı ülkelerin çekimser tavrı, maddi desteği de belirsiz hale getiriyor.

Sonuç

Suriye’de 13 yıllık iç savaşın ardından, geçiş dönemi devlet başkanı Ahmed eş-Şara liderliğinde yeni bir dönem başlamış olsa da, ülkenin istikrarı hala tam anlamıyla sağlanabilmiş değil. HTŞ’nin kontrol alanı genişlese de tüm ülkeye hakim olamaması, dış aktörlerin sürece daha fazla dahil olmasına yol açıyor. Türkiye ve ABD gibi ülkeler, Suriye’deki askeri ve siyasi varlıklarını sürdürürken, Körfez ülkeleri ise ekonomik destek konusunda temkinli davranıyor. Suriye’nin geleceği, hem iç dinamikler hem de uluslararası güçlerin politikaları doğrultusunda şekillenmeye devam edecek.

Kaynakça 

BBC Türkçe. (t.y.). Suriye’de Hangi Ülke Ne İstiyor? BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/articles/cm2yv0mdd4po