Sudan’ın Bağımsızlığından Beri Darbelerle Geçen Tarihi

   2 yıldır paramiliter grup ve ordunun çatışmalarına ev sahipliği yapan Sudan’ın iç savaşlar, askeri darbeler ve isyanlarla dolu bir tarihi var.

  Sudan ordusu 21 Mart 2025’te yaptığı bir açıklamada paramiliter Rapid Support Forces (RSF) ile yaptığı mücadelede zafer kazandığını ve Hartum’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayının kontrolünü ele geçirdiğini belirtti.

  50 milyon nüfuslu Sudan’ın kısaca tarihi:

• 1985’te, 1969’da bir darbeyle iktadara gelen Cumhurbaşkanı Jaafar Nimeiri, halk tarafından yapılan bir ayaklanmanın sonucunda devriliyor. Ardından başka bir askeri komutan göreve geliyor ve 1986’da yapılan oylama, üç yıllık bir sivil yönetimin habercisi niteliği taşıyor.

• 1989. Ordu generali Ömer El-Beşir, İslamcı ordu subaylar ve Sudan’da İslamcıların ruhani lideri olarak kabul edilen Hasan El-Turabi'nin desteğiyle bir darbe düzenler ve başarılı olur. Böylece 30 yıllık iktidar dönemi başlar ancak ilerleyen zamanlarda Beşir ile Turabi’nin arası açılır.

• 1996. ABD baskısı altında olan Sudan Hükümeti 5 yıldır misafir statüsü vererek ev sahipliği yaptığı, El Kaide’nin lideri Usame Bin Ladin’i, 1998’de ülkeyi terk etmesini söyledi.

• 1998. ABD Hartum’daki El Shifa adlı ilaç fabrikasına, kimyasal silah üretildiğine ve kısmen Bin Ladin’e ait olduğuna dair bir iddia yüzünden, füze ateşledi. Sudan ise yalnızca farmöstik ilaçlar ürettiğini açıklıyor.

• 2003. Sudan’nın Batı Darfur bölgesinde bir çatışma patlak veriyor. İsyancılar, Janweed (at sırtındaki şeytanlar) adı verilen hükümet destekli milis grubuyla karşı karşıya geliyor. 300.000 kişi öldürüldü ve milyonlarca kişi yerlerinden edildi ancak halen 2020’de bir barış anlaşmasına varılmasına rağmen çatışmalar bitmiş değil. Bu yüzden de Beşir, Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından Darfur’da insanlığa karşı suç işlemekle suçlanıyor.

• 2005, Kuzey merkezli Sudan Hükümeti ile Sudan’ın güneyindeki isyancıların çatışmaları başlar ve 2011’e kadar devam eder. 2011’de Güney Sudan yapılan bir referandum ile bağımsız olur.

• 2019, Beşir bir halk ayaklanmasıyla devrildi ancak bunu sivil politikacılar ve ordu arasında demokratik yönetime geçiş ile alakalı gerilimli bir dönem takip ediyor.

• 2023. Orduya yapılan protestoların ardından; 15 Nisan'da Sudan'da, General Abdülfettah El Burhan liderliğindeki ordu ile yardımcısı Hemedti'nin yönettiği RSF güçleri arasında protestolar sonrası çatışmalar başladı.

• Bu iki grup arasındaki çatışa yüzünden ülkedeki kıtlık 5 bölgeye yayıldı ve 10 bölgeye daha yayılma riskiyle karşı karşıya kaldı.
  
  Haberin Linki: https://www.reuters.com/world/africa/sudans-history-coups-wars-instability-2025-03-21/