Kırım ve Ukrayna-Rusya Sorunu

Kırım, Karadeniz’in kuzeyinde stratejik bir konuma sahip bir yarımadadır. Bu bölge, tarih boyunca birçok devletin hâkimiyeti altında kalmış ve jeopolitik önemi nedeniyle sürekli bir mücadele alanı olmuştur. 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi, uluslararası toplumda büyük bir kriz yaratmış ve Ukrayna ile Rusya arasında yıllardır süren bir çatışmanın fitilini ateşlemiştir. Bu yazıda, Kırım’ın tarihsel arka planı, Rusya’nın müdahaleleri ve bu sürecin sonuçları ele alınacaktır.

Kırım, 1783 yılında Rus İmparatorluğu tarafından Osmanlı Devleti’nden alınarak ilhak edilmiştir. Bölge, uzun yıllar boyunca Rusya’nın bir parçası olarak kaldı. Ancak 1954 yılında Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev, Kırım’ı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağladı. 1991’de Sovyetler Birliği dağıldığında, Kırım Ukrayna’nın bir parçası olarak kaldı ve uluslararası hukuk tarafından Ukrayna toprağı olarak tanındı. Ancak Kırım’da Rus nüfusunun yoğun olması, ilerleyen yıllarda Moskova’nın bölge üzerindeki etkisini artırmasına yol açtı.

2014 yılında Ukrayna’da Batı yanlısı gösterilerin ardından Rusya yanlısı Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in görevden alınması, Moskova’nın tepkisini çekti. Bu süreçte Rusya, Kırım’da askeri varlığını artırarak 16 Mart 2014’te uluslararası alanda tartışmalı bir referandum düzenledi. Referandum sonucunda Kırım’ın Rusya’ya bağlandığı ilan edildi, ancak bu karar uluslararası toplum tarafından büyük ölçüde reddedildi.

Kırım’ın ilhakının ardından, Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerinde de Rusya yanlısı ayrılıkçı hareketler başladı. Çatışmalar büyüdü ve binlerce insan hayatını kaybetti. 24 Şubat 2022’de ise Rusya, Ukrayna’ya geniş çaplı bir askeri saldırı başlatarak savaşın boyutunu artırdı. Batı ülkeleri, Ukrayna’ya ekonomik ve askeri destek sağlarken, Rusya’ya karşı sert yaptırımlar uygulamaya başladı.

Kırım’ın ilhakı ve Ukrayna-Rusya savaşı, küresel dengeleri derinden etkileyen bir kriz haline gelmiştir. Rusya, Kırım üzerindeki egemenliğini pekiştirirken Ukrayna, toprak bütünlüğünü yeniden sağlamak için savaşmaya devam etmektedir. Türkiye başta olmak üzere birçok ülke, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklemekte ve Kırım’ın yasa dışı ilhakını tanımamaktadır. Uluslararası toplum, sorunun diplomatik yollarla çözülmesini savunsa da çatışmalar devam etmektedir.

Kaynakça

Anadolu Ajansı (AA) – 5 Soruda Rusya-Ukrayna Krizi: 

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/5-soruda-rusya-ukrayna-krizi/2203164

Kriter Dergi – Ukrayna Savaşının 3. Yılı: Mevcut Durum ve Olası Senaryolar:

 https://kriterdergi.com/dis-politika/ukrayna-savasinin-3-yili-mevcut-durum-ve-olasi-senaryolar

Huffington Post – Rusya’nın 2025 Ukrayna Planı:

 https://www.huffingtonpost.es/global/rusia-aprueba-objetivo-conquista-ucrania-2025.html

T.C. Dışişleri Bakanlığı – Ukrayna’daki Son Durum ve İkili İlişkiler:

 https://www.mfa.gov.tr/ukrayna_da-son-durum-ve-ikili-iliskiler.tr.mfa